Kosova Türklerinin sorunlarına ışık tutan proje

Ege Üniversitesi Bağlantı Fakültesi Gazetecilik Kısmı Basın Yayın Tekniği Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ayşe Çatalcalı Ceylan’ın yürütücülüğünü yaptığı “Kosova Basın Tarihi Çalışmalarında Kelamlı Tarih ve Metin Madenciliği Yoluyla, Tan (1969-1999) ve Yeni Devir Gazete (1999-2008) Haberlerinde Kosova Türklerinin Temsili” isimli proje tamamlandı.

Kültür Bakanlığı Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı (YTB) tarafından milletlerarası dış paydaş projesi olarak yürütülen araştırmada, Ege, Prizren ve Priştine üniversitelerinden 7 araştırmacı misyon aldı.  Projede, Ege Üniversitesi İrtibat Fakültesi  öğretim üyeleri Doç. Dr. Ayşe Çatalcalı Ceylan, Doç. Dr. Tolga Çelik, Dr. Ögr. Üyesi Soner Yağlı ve Prizren Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Elsev Brina Lopar yer alırken Ayla Karataş, Sümeyye Akdağ ve Esin Muzbeg ise araştırmacı olarak vazife aldı.

İlişkiler ağı ve toplumsal değişim süreci gözler önüne serildi

Doç. Dr. Ayşe Çatalcalı Ceylan’ın yürütücülüğünü yaptığı projede, 1969-1999 yılları ortasında Tan ve 1999-2008 yılları ortasında Kosova’da Türkçe olarak yayımlanan Yeni Devir gazetelerinin, Türk topluluklarının yaşadığı toplumsal değişim sürecinin yazılı basında nasıl sunulduğu ve aktör ağ teorisine nazaran nasıl bağlar ağı oluşturulduğu incelendi. Proje kapsamında, Tan ve Yeni Devir gazetelerinde çalışan 10 gazeteci ile kelamlı tarih çalışması yapıldı. Ayrıyeten gazetelerde periyodun haberleri metin madenciliği yoluyla derinlemesine incelendi. Haberler, aktör-ağ teorisi bağlamında ele alınarak, Türk topluluklarına ait kültür-sanat, iktisat, politika-siyaset, eğitim ve lisan problemlerine ait ortaya çıkan alakalar ağı irdelendi. Projede, Kosova’daki Türk topluluklarının bilhassa Türkiye ile kurulan bağlarına de  dikkat çekildi.

Kosova Türkeri’nin Basın Tarihi: Bir Devrin Şahitleri Anlatıyor

Projede kelamlı tarih çalışmasına, Tan gazetesinden, gazeteciler Reşit Hanadan, Enver Baki, Şerafettin Ömer, Altay Suroy, Aziz Hür ve Yeni Dönem’den Taner Güçlütürk, Enis Tabak, Esin Muzbeg, Orhan Lopar ve İstek Bütüç katıldı. Kelamlı tarih çalışmasına katılan gazetecilerin röportajları doğrultusunda, periyoda Tan ve Yeni Periyot gazetelerinin tanıklık ettiği, lakin gazetelerin kapanmasının akabinde Türk topluluklarının meselelerinin duyurulmasına dair büyük bir kayıp yaşandığı anlatıldı.

“5 alanda büyük sorun var”

Proje Yürütücüsü Doç. Dr. Ayşe Çatalcalı Ceylan, Türk topluluklarının geçmişten günümüze var olan sıkıntılarının, “Eğitim”, Kültür-sanat”, Politika-siyaset”, “Türk dili” ve “Ekonomi” olarak 5 ana bahiste incelendiğini belirtti. Doç. Dr. Çatalcalı Ceylan, incelenen haberlerde Türkiye’nin dayanağının ön planda olduğunu vurgularken araştırmanın, bilhassa Türk lisanının yaşatılması uğraşında eğitime dair adımların artırılması gerektiğini ortaya çıkardığını söyledi.

Yürütülen araştırma ile ilgili bilgi veren Prizren Üniversitesi öğretim üyesi Doç. Dr. Elsev Brina Lopar, yazılı gazetelerin yine hayat bulması gerektiğini tabir etti. Doç. Dr. Lopar, “Günümüzde dijital alanda gelişmeler olsa da Kosova’da yazılı gazeteler yine Türk topluluğunun sesi olmalıdır. Medya alanı Kosova’da güçlendirilmelidir. Çünkü her alanda problemlerin duyurulması, tahlil imkanlarının bulunması medya ile olmaktadır. Türkiye’nin katkısıyla oluşturulan gazeteler ve istihdam edilen gazeteciler aracılığıyla buradaki yaşama tanıklık edilmelidir” dedi.

“Türk lisanı kullanımı ve ekonomik takviye artırılmalı”

Doç. Dr. Tolga Çelik ve Dr. Öğretim Üyesi Soner Yağlı ise, projede haberlerin metin madenciliği yoluyla incelendiğine dikkat çekerek, Kosova’daki Türk topluluğunun meseleleri ve gereksinimlerinin bilhassa ağ teorisi bağlamında kurulan ilgiler ağını gözler önüne serdiğini belirttiler.  Doç. Dr. Tolga Çelik, “Türkçe eğitim veren kısımların artırılması istendi. Türk lisanının öğrenilmesi ve geliştirilmesi için dayanak talep edildi. Ayrıyeten, kültür sanat meselelerine ait; Türk kültürünün yaşatılması için düzenlenmesi planlanan etkinliklere maddi takviye sağlanması gerektiği belirtildi” dedi.

“İlişkiler ağı önemli”

Dr. Öğretim Üyesi Soner Yağlı da projede,  Türk topluluğunun kültürel kimliğini muhafazası ve geliştirmesi için fırsatlar yaratılması gerektiğini belirtti. Politika-siyasete dair sorunların Kosova’daki Türk topluluğunun kimlik problemleri, seçme ve seçilme hakları, Avrupa Birliği ile bağlantılar üzere çerçevelerde toplandığı belirten Dr. Öğretim Üyesi Yağlı, Türkiye ile kurulan bağlantıların bu manada pahalı ve değerli olduğu vurgulandı

         Projede, Türkiye ile ticaret bağlantılarının geliştirilmesi ve ekonomik katkının artırılması için çeşitli teklifler sunuldu. Türkiye’nin Kosova’daki Türk topluluğuna yönelik yatırım ve dayanaklarının devam etmesi istendi. Proje, Kosova’daki Türk topluluğunun meselelerini ve gereksinimlerini belirlemek, Türkiye ile bağlarını güçlendirmek ve Türk kültürünü ve lisanını yaşatmak için tahlil teklifleri sunması açısından başarılı bulundu.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı